Samsun Çağdaş Haber

Öncelikle bugün burada ülkemiz şartlarında tarım danışmanlığının gelişimsüreci ile ilgili bir değerlendirme yapmak üzere bu basın açıklamasını tertiplemişbulunmaktayız. Bu vesile ile geldiğinizden dolayı teşekkür ediyoruz.

Ayrıca ülkemizin dört bir yanından kalkıp buralara gelen, emeğinin karşılığınıalmak amacıyla sesini duyurmak, tepkisini ve taleplerini dile getirmek için basın açıklamamıza katılan tarım danışmanı arkadaşlarımıza da hoş geldiler diyerektoplantı hakkında görüşlerimizi paylaşmak istiyoruz.

Burada bulunmamızın nedeni gerek çiftçi örgütlerinde ve gerekse kendi nam hesabına serbest olarak tarım danışmanlığı yapan sahada özverili bir şekilde işini icra meslektaşlarımız tarım danışmanlarının özlük haklarının verilmemesi, sorunlarının özülmemesi, görmezden gelinmesi, emeklerinin karşılığının verilmemesi ve mağdur edilmesidir.

2012 yılında yaptığı hizmet karşılığında aylık bazda 3 asgari ücretten fazla destek alan tarım danışmanları aradan geçen 10 yıl sonunda 2022 yılında da maalesef asgari ücretin altında bir desteğe mahkum edilmiştir. Bu kabul edilebilecek bir durum değildir.

20 Ekim 2022 tarihli 31989 sayılı resmi gazetede yayınlanan Kırsal Kalkınma Desteklemeleri kapsamında ödenecek yıllık 72.000 TL kabul edilemez.

Değerli basın mensupları bugün burada toplanmamıza vesile olan Tarım danışmanlığı ve tarım danışmanı kimdir konularına özetlemek isterim.

Tarım Danışmanı Kimdir? 

Tarım Danışmanı bu sektörün neresindedir?

Her şeyden önce Tarım Danışmanı; Bakanlığımızın belirlemiş olduğu mevzuatlar doğrultusunda çalışmalarda bulunan ve de üreticinin her zaman ve her fırsatta kendisine ulaşan kişidir.

 Danışman; zaman mefhumu düşünmeden 7/24 esasına göre hizmet verdiği üreticisinin işletmesinde, ahırında, ağılında, tarlasında, serasında, arılığında, bağında, bahçesinde ve de su ürünü ürettiği tesisinde görev yapan ve de doğru, ekonomik, güvenilir ürün üretimine katkı veren meslek mensubudur.

Bütün bu işi ve işlerin karşılığında hizmet verdiği üreticiden ücret talep etmeyen kişidir. Bu ücreti yine bakanlığımızın her yıl belirlediği danışmanlık hizmet destekleri karşılığında yapan meslek mensubudur.

Devamında şunu da belirtmek isteriz. Danışman; ticaret yapamaz, ürün alıp satamaz, ürün reklamı yapamaz. Diğer bir ifade ile kamu görevi gören kişidir.

Maalesef uygulayan kesimler yani biz tarım danışmanları değil ama uygulanan kamu bu konunun neresindedirler?

Gerek serbest tarım danışmanları ve gerekse üretici örgütlerinde çalışan tarım danışmalarının ülke tarımına katkısını arttırma noktasında ne yapmaktadır? İşte bütün tartışmaların buradan çıktığını da belirtmek isteriz. Biz burada bu konulara şimdilik girmek istemiyoruz. Ancak girmeyeceğimiz anlamına da gelmez.

Tarım Danışmanlığı; Günümüz dünyasında özellikle batı ülkelerinde 70 yılı geçmişi olan ve de halen etkin bir şekli ile uygulanan çağdaş bir proje olduğu da bilinen bir gerçektir. Ülkemizde ise 2003 yılında mevzuat çalışmaları ile başlatılan bu proje; 2009 yılında ilk tebliği ile ülke genelinde 24 İl’de 100 Danışman ve 3145 üretici ile bilfiil başlatılmıştır.

Geçen süreç içerisinde pek çok badireler atlatılmış ve de çiftçi nezdinde kabul görmeye başladığı bir devrede kaldırılacağı yönünde beyanatların verildiği dönemlerde olmuştur. Danışmanlığın kaldırılamayacağı anlaşılmış ve de sistemin rekabetçi gücü olan kendi nam ve hesabına çalışan serbest tarım danışmanları maalesef 2016 yılında sistem dışında bırakılmıştır.

Danışmanlık başta Ziraat odaları olmak üzere üretici örgütleri ile devamına karar verilmiştir. Rekabetçi hizmet anlayışı kısmen de olsa ortadan kaldırılmıştır.

2015 yılı itibari ile 2620 danışmanla 156 bin üreticiye verilen danışmalık hizmeti verirken maalesef 2016 yılı itibari ile 751 danışmana düşürülmesine ve hizmet verilen üretici sayısının da 45.060’a kadar düşmesine sebebiyet vermiştir.

Yaşanan süreç başta mensubu olduğumuz ZMO Genel merkez meslek odamız olmak üzere diğer meslek odalarımız ve de derneğimiz olan TAR-DER tarafından bu konu sürekli gündemde tutmuştur.

Neticesinde 2018 yılında sistemin rekabetçi gücü olan kendi nam ve hesabına çalışan serbest tarım danışmanları tekrar sisteme dâhil edilmiştir. Süreç 2019 yılında bugünkü şekli ile bilfiil başlamıştır. 2021 yılı sonu itibari ile ülke genelinde 1.170 Danışman ile 70.200 üreticiye hizmet verilir duruma gelinmiştir. 2022 yılında danışman sayısı 1022 ye üretici sayısı da 61.670 düşmüştür.

Peki devlet kırsal kesimin üretim anlamında eğitimin neresinde? Diye sorulan soruya da kısaca verilecek cevabı siz değerli basın mensupları ile paylaşmak isteriz.

Devlet aslında bu konu içerisinde dünde vardı bugünde var. Cumhuriyet tarihimiz içerisinde hep oldu. Olmaya da devam edecektir.

Netice itibari ile Devlet; 2009 yılına kadar yaptığı ve görevi 2009 yılından itibaren yine kurallarını kendisinin koyduğu Danışmanlık Hizmetlerini “Tarım Danışmanlığı” ile yaptıran oldu. Buradaki fark devlet sosyal hizmet anlayışı doğrultusunda tüm kesimlere ulaşarak bu hizmeti vermektedir. 2009 yılından itibaren de daha spesifik şekli ile “Danışmanlık” adı altında bu hizmetleri verdirme yoluna gitmiştir. Bu uygulamanın özellikle gelişmiş ülkelerde 70 yıllık bir geçmişi olduğu da bilinmektedir. Ülkemizde ise 12-13 yıllık bir uygulamanın ekonomik zorluklar içerisinde yapıldığı ve de yaptırıldığı görülmektedir.

Tabiidir ki bütün bu işlerin karşılığında sahada görev yapan Tarım Danışmanlarının özlük haklarını gündeme getirmek, gündemde tutmak ve de en önemlisi “Tarım Danışmanlığını” ülke tarımına katkısını ortaya koymak görevimizdir.

Bu itibar iledir ki TAR-DER olarak biz bakanlığımızdan öncelikle şunu talepetmekteyiz.

Her şeyden önce Tarım Danışmanın üretim sezonu süresinde üretime katkısı izlenerek katkısının ortaya konulması öncelikli talebimizdir. Bu doğrultuda da özlük haklarının iyileştirilmesi de teklif ve beklentimizde bu doğrultuda olduğunu ifade ediyoruz.

Peki, böyle mi oluyor. Tabidir ki böyle olmuyor. Bakın sürecin başından itibaren tarım danışmanına verilen ücret şekli nasıldı? Nasıl uygulanmaya başlandı.

Ve bugün bir tarım danışmanın aldığı ücret nedir? Ve de hangi ekonomik koşullarda bu hizmeti verdiğinin siz değerli basın vasıtası ile kamuoyu nezdinde paylaşmak isteriz.

2010 yılında bir danışman yıllık 20.000 TL ile 35.000 TL aralığında, 2012 yılında da 30.000TL ile 48.000 TL aralığında destek almaktaydı.

Bu ücretlendirme şeklide 2016 yılında değiştirilmiş ve grup işletme olarak yıllık bazda 30.000 TL olarak uygulanmaya başlanılmıştır. Bu ücretler yıllık bazda; 2017 yılında 35.000 TL, 2018 yılında 38.000 TL,2019 yılında 38.000 TL, 2020 yılında 46.000 TL 2021 yılında 46.000 TL, Maalesef 2022 yılında ilk yayımlanan kararlarda da 46.000 TL olarak yayımlanmıştır. Ancak yapılan itirazlar neticesinde bu rakam 52.000 TL ye çıkarılmıştır. 2023 yılında ise ödenecek destekleme miktarı 72.000 TL olarak maalesef belirlenmiştir.

Açıkça ifade ediyoruz ki bu destek miktarı kesinlikle kabul edilemez. Tabiidir ki önümüzdeki günlerde bu konu bütün boyutu ile ele alınacaktır.

Çünkü geçen bu süre içerisinde 2010 yılı ile 2022 yılları arasında danışman verilen ücretlerin asgari ücret mukayesesi ile konuyu farklı açıdan da değerlendirmek isteriz.

2010 yılında bir danışman 20.000 TL ile 35.000 TL aralığında yıllık bazda bir ücret alır iken asgari ücret aylık bazda 588 TL yıllık bazda toplamı ise 7.056 TL olduğu görülmektedir.

2022 yılında asgari ücret; Ocak ayı başı itibari ile 4.253 TL olmuş. Temmuz ayı itibari ile de asgari ücret; 5.500 TL olarak uygulanmaya başlanılmıştır.

Yıllık bazda ortalama asgari ücretin toplamda 58.518 TL olduğu görülmektedir. Neticede görüldüğü şekli ile hâlihazırda tarım danışmanlarına yıllık bazda asgari ücret altında 52.000 TL bir ücret ödenmektedir.

Diğer taraftan TÜFE göre %78,62 enflasyon yanında Bütçenin yıl içerisinde %100 artışı da bu konudaki talebimizin haklılığının diğer bir nedenidir. Bütün bu ekonomik gelişmeler karşısında 1 danışman yıllık bazda 2022 yılında asgari 70.000 TL ile 80.000 TL aralığında giderlerinin olduğu konusu en önemli gerekçemiz olduğunu kamuoyunun ve ilgili makamların bilgilerine ve değerlendirmelerine bir kez de siz değerli basınımız vasıtası ile de arz ediyoruz. Kaldı ki 2023 yılında bir danışmanın yıllık giderlerinin asgari 100.000 TL olacağı da bir gerçektir.

2022 yılı asgari ücret 2. dönem itibari ile nette %30 artırılmış olması, Tüm Çalışanlara %40 lar seviyelerinde yapılan ücret artışları ile birlikte tüm Tarımsal Desteklemelerin de %50’ler seviyelerinde artırılmış olması gerekçelerimizdendir.

Bütün bu gelişmeler olur iken 2022 yılı ikinci dönem Tarım Danışmanları hariç tüm ücretliler kesiminde bir iyileştirme olmuştur. Ancak tarım danışmanlarına herhangi bir ücret artışı yapılmamış olması pek manidardır.

Değerli basın mensupları;

Tarım Danışmanları olarak başta Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayip Erdoğan olmak üzere Sayın Tarım ve Orman Bakanımız Prof. Dr Vahit Kirişci’den istek ve taleplerimiz olacaktır.

1- Tarım danışmanları da tarımsal üretimin bir gerçeği olduğu görülmelidir.

Ve de ilk etapta önümüzdeki günlerde ödenecek 2. Dilim ödemelerinin de bu oranlarda artırılarak ödenmelidir.

2- 2023 yılı için belirlenen tarımsal danışmanlık destekleme miktarı günün şartlarına göre tekrar değerlendirilmeli ve bütçe imkânları doğrultusunda günün şartları da dikkate alınarak desteklerin artırılmalıdır. Bu tarım danışmanlarına moral olmaktan öte tarımsal üretime daha da çok katkı verilmiş olacaktır.

3- Bütün bu gelişmeler neticesinde Tarım Danışmanlarının sahada bilfiil çalışan, bilgi ve beceri sahibi, üretime katkı sunan Tarım Danışmanlarının özlük haklarının korunması ve kadro imkanı ile güvence altına alınacak tedbirlerin alınması sağlanmalıdır.

Bu anlamda;

 -Kadro hakkı alabilecek tarım danışmanlarına kadro tahsisi yapılmalıdır.

 -Sözleşmeli kadrolarda tarım danışmanları kadro imkânları güvence altına alınması sağlanmalıdır.

Netice itibari ile TAR-DER olarak tarım danışmanlık uygulamasının bütün bu olumsuz şartlara rağmen tarımsal üretime %25 ler seviyelerinde katkı verdiğini ifadeetmek isteriz.

Diğer bir ifade ile Tarım Danışmanlığı kesinlikle ekonomiye yük olmadığını belirtmek isteriz. Bu iddiamızın ispatı istenir ise bakanlığımızın ilgili birimleri ile birlikte bilimsel kuruluşlar ve Derneğimiz olan TAR-DER’inde vereceği destek ile ortaya konulması mümkündür.

 Mahmut Kaytan

  Genel Başkan